مالیات مضاعف به اعمال مالیات بر درآمد، دارایی یا تراکنش مالی یکسان در دو مقطع زمانی مختلف اشاره دارد. شرکت های سهامی علاوه بر مبلغی که به عنوان سود بین سهامداران تقسیم می‌شود به‌عنوان درآمد شخصی تلقی شده و مشمول مالیات است. چنین مالیاتی، مالیـات مضاعف است. به این علت که از سود شرکت دو بار مالیات (یک‌بار در سطح شرکت و بار دیگر در سطح انفرادی) دریافت می‌شود. این نوع مالیات به‌عنوان یک روش ناعادلانه و ناکارآمد در بسیاری از کشورها و حوزه‌های قضایی مورد بحث واقع شده است. در این مطلب به نکاتی که هر فرد باید در رابطه با این نوع مالیات بداند پرداخته ایم.
مطالعه بیشتر: آشنایی با امکانات نرم افزار حسابداری کاوش
مالیات مضاعف چیست؟
ماليات مضاعف يك اصل مالياتي است كه به پرداخت مالیات بر درآمد، دو بار در یک منبع درآمد اشاره دارد. به این صورت که هم از درآمد سطح شرکت و هم از درآمد سطح شخصی مالیات دریافت می شود. این نوع مالیات در تجارت یا سرمایه گذاری بین المللی نیز زمانی اتفاق می افتد که بر درآمد یکسان در دو کشور مختلف مالیات گرفته شود.
مالیات مضاعف چگونه کار می کند؟
مالیات مضاعف اغلب به این دلیل اتفاق می افتد که در شرکت ها، اشخاص حقوقی مجزا از سهامداران خود در نظر گرفته می شوند. به این ترتیب، شرکت ها مانند افراد، بر درآمد سالانه خود مالیات می پردازند. وقتی شرکت‌ها سود سهام را به سهامداران پرداخت می‌کنند، آن پرداختی های سود سهام، دارای بدهی مالیات بر درآمد برای سهامدارانی است که آن ها را دریافت می‌کنند، حتی درآمد در سطح شرکت هم مشمول مالیات می شود.
مالیات مضاعف اغلب پیامد ناخواسته قوانین مالیاتی است. به طور کلی به عنوان یک عنصر منفی سیستم مالیاتی دیده می شود و مقامات مالیاتی سعی می کنند تا حد امکان از آن اجتناب کنند.
اکثر سیستم‌های مالیاتی، از طریق استفاده از نرخ‌های مالیاتی و اعتبارات مالیاتی متفاوت، تلاش می‌کنند تا یک سیستم یکپارچه داشته باشند که در آن درآمدی که توسط یک شرکت به دست می‌آید و به عنوان سود سهام پرداخت می‌شود و درآمدی که مستقیماً توسط یک فرد به دست می‌آید، در نهایت با همان نرخ مشمول مالیات شود. در سال 2022 نرخ مالیات شرکتی 21 درصد است.
مطالعه بیشتر: مالیات حقوق چیست؟
مذاکرات بر سر مالیات مضاعف
مفهوم مالیات مضاعف بر سود سهام بحث های قابل توجهی را برانگیخته است. در حالی که برخی استدلال می کنند که مالیات بر سود سهام سهامداران ناعادلانه است، زیرا از این وجوه قبلاً در سطح شرکت مالیات گرفته شده است، برخی دیگر معتقدند که این ساختار مالیاتی عادلانه است.
طرفداران مالیات مضاعف خاطرنشان می کنند که اگر بر سود سهام مالیات تعلق نمی گرفت، افراد مرفه می توانستند با سود سهامی که از داشتن سهام عادی زیادی دریافت می کردند زندگی خوبی داشته باشند در حالی که عملاً هیچ مالیات بر درآمد شخصی پرداخت نمی کردند. به عبارت دیگر، مالکیت سهام می تواند به یک پناهگاه مالیاتی تبدیل شود. حامیان مالیات بر سود نیز خاطرنشان می‌کنند که پرداخت سود سهام، اقدامات داوطلبانه شرکت‌ها است و به این ترتیب، شرکت‌ها ملزم به مالیات دو برابری از درآمد خود نیستند، مگر اینکه بخواهند سود سهام را به سهامداران بپردازند.
دسته بندی مالیات مضاعف
1.مالیات مضاعف شرکتی
مالیات مضاعف بیشتر در سطح شرکت های سهامی مطرح است. وضعیتی که در آن بر درآمد شرکت ها دو بار در دو سطح مختلف مالیات گرفته می شود، در حالی که شامل درآمد یکسان می باشد. به بیانی دیگر درآمد خالص یک سازمان شرکتی مشمول مالیات می شود و زمانی که همان درآمد به عنوان سود سهام بین سهامداران توزیع می شود، مجدداً از طریق مالیات بر سود مشمول مالیات می شود. مالیات مضاعف شرکتی نه تنها در ایران بلکه در ایالات متحده و دیگر کشورها در سراسر جهان رایج است.
2.مالیات مضاعف بین المللی
مالیات مضاعف بین المللی عمدتاً مربوط به نهادهای چند ملیتی است که در حوزه های قضایی غیر از کشور خود فعالیت می کنند، اما همچنین می تواند بر درآمد خارجی به دست آمده توسط افراد در کشورهای خارجی تأثیر بگذارد. مواردی وجود دارد که درآمد خارجی در کشوری که درآمد حاصل می شود و کشوری که سرمایه گذار در آن اقامت دارد مشمول مالیات شود.
به عنوان مثال یک بانک آلمانی اقدام به تأسیس شعبه در ایران می کند. این بانک مطابق با قانون مالیات‌های مستقیم ایران و قانون مالیات آلمان مکلف است با توجه به درآمدی که کسب نموده است هم به اداره مالیات ایران و هم به اداره مرکزی آلمان مالیات پرداخت کند.
مطالعه بیشتر: مالیات تصاعدی چیست؟
معافیت از مالیات مضاعف
1.روش معافیت
بر اساس روش معافیت، مالیات دهندگان از مالیات در کشور مقیم یا حوزه قضایی خود صرف نظر از محل تولید درآمد معاف هستند. با این حال، مالیات دهندگان مکلف به پرداخت مالیات در کشور میزبان هستند که در آن درآمد ایجاد می شود. کشورهایی که صرفاً از روش معافیت استفاده می‌کنند، بهشت مالیاتی نامیده می‌شوند، زیرا آن ها مالیات یا نرخ‌های پایین مالیاتی را برای درآمد کسب شده خارجی توسط شرکت‌ها و افراد مقیم اعمال نمی‌کنند.
2.اعتبار مالیاتی FTC
روش FTC یک اعتبار مالیاتی ویژه است که باعث معافیت از مالیات در برخی از کشورهای خارجی می‌شود. مالیات بر درآمد، دستمزد، سود سهام، بهره و حق امتیاز مشمول اعتبار مالیاتی خارجی هستند. مالیات پرداخت شده در یک کشور برای جبران بدهی مالیاتی در کشور دیگر استفاده می شود. این روش به کسب و کارها کمک می کند تا به طور معمول در چارچوب مقررات مالیاتی موجود فعالیت کنند. FTC را می توان سیستم خنثی صادرات سرمایه نیز نامید.
مطالعه بیشتر: آشنایی با شرایط و قوانین بخشودگی جرایم مالیاتی
ماده 180 قانون مالیات‌های مستقیم در مورد مالیات مضاعف
در ایران هر شخص حقیقی می‌تواند با نشان دادن گواهی نمایندگی مالی یا سیاسی دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج ثابت کند که به عنوان مقیم در یک کشور خارجی، از درآمد یک سال مالیاتی خود، مالیات پرداخته است.
نکته مهم این است که فرد مقیم کشور خارجی است مگر در موارد زیر:
- در آن سال مالیاتی فرد در ایران دارای شغل بوده باشد.
- فرد در آن سال مالیاتی حداقل شش ماه به صورت متوالی در ایران سکونت داشته است.
- اقامت در خارج از کشور به منظور انجام مأموریت یا معالجه یا امثال آن بوده باشد.
به طور کلی درک مفهوم مالیات مضاعف و آشنایی با انواع مختلف آن به شرکت ها و کسب و کارها کمک می‌کند تا با بررسی شرایط خود و انجام اقدامات مناسب از پرداخت این مالیات معاف شوند. در برخی از موارد شرکت های سهامی طبق قانون باید نسبت به پرداخت این نوع مالیات اقدام کنند. شما هم می‌توانید برای محاسبه انواع مالیات از نرم افزار های حسابداری کاوش فردا استفاده کنید.
