مقدمه ای بر کارنه تیر
مطمئناً در بعضی از کامیون ها متوجه علامت TIR بر روی بدنه خودرو شده اید. پس حتما از خود می پرسید که این کلمه مخفف چیست؟
این واژه از عبارت فرانسوی " Transports Internationaux Routiers " سرچشمه می گیرد که به انگلیسی به معنی حمل و نقل بین المللی جاده ای است.
مطالعه بیشتر: آشنایی با امکانات نرم افزارهای حسابداری کاوش
پلاک نمادین TIR آبی رنگ بر روی یک وسیله نقلیه به این معنی است که این وسیله نقلیه برای حمل و نقل بین المللی و عبور از گمرک کشورهای مختلف از ضمانت نامه کارنه تیر TIR استفاده می کند.
همه اینها به کنوانسیون 1975 در مورد حمل و نقل بین المللی کالاهای بر می گردد، که تحت پوشش کارنه تیر TIR Carnet معروف است. این توافق نامه چند جانبه بین 76 کشور (از جمله کل اتحادیه اروپا) منعقد شده است.
عهدنامه کارنه تیر حمل و نقل بین المللی باری را به طور قابل توجهی ساده کرده و به تجارت جهانی رونق بخشیده است.
کارنه تیر چیست؟
کارنه تیر " TIR carnet " سندی است گمرکی که در کشور مبدا برای ترانزیت بین المللی کالا براساس قوانین کنوانسیون کارنه تیر (TIR) صادر می شود.
بر اساس سند کارنه تیر کالا در وسیله نقلیه جاده ای به صورت پلمپ شده از خاک کشورهای بین راه عبور می کند و تا رسیدن به مقصد، نیازی به انجام تشریفات گمرکی مربوط به ترانزیت در مرزهای ورودی و خروجی این کشورها براساس قوانین داخلی آنها نخواهد بود.
براساس قوانین موجود در حمل و نقل بین المللی جاده ای، وسایل نقلیه و کالاها برای عبور " ترانزیت " از خاک هر کشوری باید در مرزهای ورودی، پس از تنظیم اظهارنامه ترانزیت مانند CMR ، مورد بازرسی گمرکی نیز قرار گیرد و صاحب کالا بسته به مقررات داخلی آن کشور سپرده نقدی یا ضمانت نامه ارائه کند و در اظهارنامه متعهد شود که کالا تا موعد مقرر در پروانه ترانزیت از مرز خروجی تعیین شده خارج خواهد شد.
هدف از سند کارنه تیر چیست؟
بر اساس قوانین گمرکی هر کشور همانطور که در بالا به آن اشاره شد، کالا در مرزهای ورودی باید مورد بازرسی قرار گیرد اما در اغلب موارد این مراحل گمرکی باعث تاخیر و معطلی وسیله نقلیه می شود و هزینه های اضافی مانند دموراژ ، هزینه های راننده نظیر مکان خواب و غذا و ... به بار می آورد، ضمن اینکه احتمال دارد کالا در این میان خسارت دیده یا مورد سرقت قرار بگیرد.
به منظور افزایش سرعت و کاهش اتلاف وقت در حمل و نقل بین المللی، کم کردن تشریفات گمرکی و جلوگیری از خسارت های احتمالی در جریان ترانزیت بین المللی کالاها، کنوانسیونی تحت عنوان ( کنوانسیون گمرکی مربوط به حمل و نقل بین المللی کالا در جاده ها ) تحت عنوان کارنه های تیر به ابتکار اتحادیه بین المللی حمل و نقل جاده ای IRU (INTERNATIONAL ROAD TRANSPORT UNION) در سال ۱۹۵۹ منعقد شد که در سال ۱۹۷۵ جای خود را به کنوانسیون دیگری با همین عنوان داد.
کنوانسیون کارنه تیر چیست؟
بر اساس کنوانسیون کارنه تیر کشورهایی که به این عهدنامه می پیوندند باید سازمان یا مؤسسه ای را مسئول صدور مجوز ( carnet ) کنند تا وسایل نقلیه با ارائه این مجوز بدون انجام تشریفات گمرکی از کشورهای سر راه بگذرند.
طبق این کنوانسیون سندی برای ترانزیت بین المللی کالا صادر می شود که کارنه تیر یا دفترچه تیر نام دارد و بدین منظور اعضای کنوانسیون موظف هستند، سازمانی را برای صدور کارنه تیر و تضمین پرداخت هزینه های ناشی از تخلفات از مقررات کنوانسیون تعیین کنند.
به موجب قانون الحاق ایران به کنوانسیون مزبور مورخ ۱۳۶۳، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن به عنوان موسسه صادرکننده و ضامن کارنه تیر مشخص شده است.
مدت زمان اعتبار کارنه تیر
براساس قوانین اولیه ثبت شده در کنوانسیون کارنه تیر ، مدت زمان اعتبار کارنه تیر از زمان صدور به مدت 75 روز می باشد. اما بر اساس گزارش اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران بخش امور کارنه تیر ، از تاریخ سه شنبه مورخ 19/04/1397 اعتبار کارنه تیرهای 6 و 14 برگی از 75 روز به 120 روز افزایش یافته است.
تفاوت کارنه تیر و کارنه دوپاساژ
در این بخش تفاوت کارنه تیر و کارنه دو پاساژ به طور مفصل شرح داده شده است. کارنه اصطلاح و سندی کمرگی است. برخی از گمرکات کشور، کارنه مبدا و مقصد را انجام می دهند. این سند موجب حذف تشریفات اداری گمرکی حمل و نقل بین المللی جاده برای کشورهای بین مبدا و مقصد می شود. این سند بر طبق کنوانسیون TIR در کشور مبدا صادر می شود و اگر شما خودرو یا هر کالایی را کارنه کنید، مثل محصول پلمپ شده خواهد بود و نیازی به انجام تشریفات گمرکی ندارد. در اینجا با ذکر مثال درک این موضوع را آسان می کنیم. اگر خواستید از تهران به آنکارا وسپس به بلغارستان و آلمان سفر کنید به کارنه نیاز است. با این کار نیازی به تشریفات گمرکی مربوط به ترانزیت در مرز های ورود و خروج کشور را ندارید.
یکی دیگر از تفاوت کارنه تیر و کارنه دوپاساژ این است که دوپاساژ، دفترچه عبور گمرکی است که برای راحتی در تردد از مرزهای زمینی بعضی از کشورها باری وسایل تقلیه موتوری، صادر و تحویل داده می شود. دوپاساژ به صورت پنج برگی، ده برگی، پانزده برگی و بیست و پنج برگی صادر می شود. مجوز دوپاساژ از طریق ۳۰۰ نماینده فعال کانون اتومبیلرانی و جهانگردی، قابل دریافت است. با هر دفه خارج شدن از مرز یک برگه از دفترچه ابطال می شود. دوپاساژ در دفتر مرکزی کانون اتومبیلرانی در تهران صادر می شود. اعتبار این نوع دفترچه از زمانی که صادر می شود به مدت یک سال است. در حالی که در دفترچه کارنه تیر اگر مصرف نشده باشد قابل تمدید است.
در کارنه تیر برای کالاهای وسیله نقلیه، ترکیبی از وسایل نقلیه یا برای تعدادی کانتینر که بر روی یک وسیله نقلیه یا ترکیبی از آنها بار شده است، یک کارنه تیر صادر می شود که فقط برای یک سفر معتبر است.
بر روی کارنه تیر، شماره اسناد جدا شدنی برای کنترل گمرکی و اسناد تصفیه برای عملیات حمل و نقل ثبت شده است. تعداد برگه های تیر حداقل 6 و حداکثر 20 برگ که بر حسب تعداد کشورهایی است که در بین مبدا و مقصد قرار دارد. بر روی برگه ها مشخصات کالا نوشته شده است که به آن ها volet گفته می‌شود.
اگر قرار باشد که تنها کالا از بین یک گمرک مبدا و یک گمرک مقصد عبور کند، کارنه تیر باید برای محل مبدا حداقل دارای دو برگ و برای محل مقصد دو برگ و برای هر کشوری که از آن عبور می‌کند دو برگ و برای هر محل اضافی جهت بارگیری یا تخلیه دو برگ دیگر لازم است؛ که روی برگه‌های کارنه شماره ۱ و ۲ درج شده است.
یکی دیگر از تفاوت کارنه تیر و کارنه دوپاساژ در ارائه آن در برخی کشورها است. کارنه دوپاساژ برای اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، آسیای غربی، آسیای مرکزی و آسیای شرقی لازم نیست. اما برای بسیاری از کشورهای آفریقا، آسیای جنوب شرقی، آسیای جنوبی، خاورمیانه و همچنین استرالیا و نیوزیلند مورد نیاز می باشد. به عنوان مثال در بسیاری از کشورها از جمله ایران، پاکستان، هند، نپال، ژاپن، استرالیا برخی از کشورهای آفریقایی و برخی دیگر از کشورهای جهان مورد نیاز ارائه این سند ضروری است.
کارنه تیر برای چه کشورهایی معتبر است؟
از سال 1975 تا اکنون بیش از 76 عضو کنوانسیون کارنه تیر را ثبت کرده اند که این اعضا شامل مناطق زیر می شود:
- اتحادیه اروپا
- اروپای شرقی
- آفریقای شمالی
- خاورمیانه
- آسیای غربی
لیست کامل کشورهای عضو کنوانسیون کارنه تیر را می توانید در وب سایت کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد دریافت کنید.
دارندگان کارنه تیر چه وظایفی دارند؟
براساس قوانین و مقررات سند یا دفترچه کارنه تیر دارندگان این سند باید اقدامات زیر را انجام دهند:
کالاها را برای انجام چک گمرکی به افسران خدمات مرزی ارائه دهند
کلیه مالیات ها عوارض کالاهای صادراتی/وارداتی را پرداخت کنند
در صورت نقض کردن مندرجات سند کارنه تیر ، کلیه مجازتهای مربوط به محموله حمل شده را باید پرداخت کنند.
جهت دریافت مشاوره و دموی رایگان نرم افزار مدیریت حمل و نقل بین المللی کاوش درخواست خود را در زیر ثبت کنید.
مشخصات اصلی کارنه تیر
دفترچه یا سند کارنه تیر به زبان فرانسه تهیه و چاپ می شود، از این رو دارای صفحات متعدد و زیادی است که شامل ترجمه متن کارنه تیر به زبان کشور محل صدور آن باشد. به طور مثال دفترچه های کارنه تیر صادر شده در ایران شامل دو بخش هستند که یک بخش به زبان فرانسوی و بخش دیگر به زبان فارسی است. کارنه تیر دارای فرم و قواعد استانداردی است: به بیان دیگر برای کالاهایی که قرار است با یک وسیله نقلیه صادر شود فقط یک سند کارنه تیر صادر می شود به این صورت که اگر کامیون یا کانتینر دارای چند نوع کالای مختلف باشد ولی قرار باشد با یک وسیله و به یک مقصد مشترک ارسال گردد فقط یک سند کارنه تیر برای آن وسیله و کالا صادر خواهد شد. دفترچه کارنه تیر صادر شده فقط برای یک سفر معتبر خواهد بود. در تصویر پایین می توانید تصویر نمونه کارنه تیر را ببینید.
تعداد برگه های کارنه تیر
تعداد برگه های دفترچه کارنه تیر بر حسب تعداد کشورهای واقع بین مبدا و مقصد کالا، بین حداقل 6 برگه و حداکتر 24 برگه متفاوت خواهد بود.
در صورتی که کالا فقط بین یک گمرک مبدا و یک گمرک مقصد حمل شود دفترچه کارنه تیر باید حداقل دارای 2 برگ برای کشور مبدا و 2 برگ برای کشور مقصد و 2 برگ برای هر کشوری که از آن عبور کرده، باشد، برای هر محل اضافی جهت بارگیری یا تخلیه 2 برگ دیگر لازم است. در تصویر زیر نمونه دفترچه کارنه تیر را مشاهد می فرمایید.
وله در کارنه تیر چیست؟
همانطور که گفته شد دفترچه کارنه تیر شامل صفحات زیادی است معمولا بین 6 تا 24 برگه متفاوت است که هر کدام از این صفحات شامل شماره های 1 و 2 هستند که به آن اصطلاحا وله volet گفته می شود و بر روی آنها تمام مشخصات کالا ذکر می شود.
پلاک کارنه تیر TIR
طبق کنوانسیون کارنه تیر ، لازم است که وسائل نقلیه پس از بارگیری کالا، در گمرک کشور مبدا بازرسی و مهر "سیم و سرب یا پلمپ" شود و پلاک های مستطیل شکل با علامت TIR در قسمت های جلو و عقب وسیله نقلیه نصب شوند.
پلاک کارنه تیر اقلب به رنگ آبی رنگ هستند.
در جهت جلوگیری ازسوء استفاده از قوانین کارنه تیر، طرف های کنوانسیون باید نمونه مهرهائی را که بکار می برند برای یکدیگر ارسال دارند و وسیله نقلیه و کانتینر خود نیز باید طبق استانداردهای مقرر در ضمائم کنوانسیون باشد. تا هردو کشور صادر کننده و وارد کننده در جریان کلیه امور مربوطه قرار گیرند.
مزیت کارنه تیر چیست؟
در صورتی که تمامی مقررات کنوانسیون به طور کامل رعایت گردد، دارندگان کارنه تیر می توانند پس از پلمپ کالا در گمرک محل بارگیری، بدون اتلاف وقت و بدون انجام تشریفات گمرکی ناظر بر ترانزیت خارجی، کشورهای مختلف را پشت سر گذاشته و تا مقصد نهائی بدون توقف به راه خود ادامه دهند؛ به عبارت دیگر، مقامات گمرکی کشورهای بین راه مجبور نیستند وسیله نقلیه و کالا را مورد بازرسی کامل قرار دهند. مگر اینکه در موارد استثنائی انجام چنین بازرسی هائی ضرورت پیدا می کند که در این صورت وسیله نقلیه مجدداً پلمپ خواهد شد و برگه های کارنه تیر صادر و به دفترچه پیوست خواهد شد.
کارنه تیر در نرم افزار حمل و نقل بین المللی
همانطور که به آن اشاره شد سند یا دفترچه کارنه تیر دارای مشخصات و ویژگی های متعددی است که رعایت این اصول باعث می شود که شرکت های حمل و نقل بین المللی بدون هیچگونه مشکلی و در کمترین زمان ممکن بتوانند سفارش های دریافتی را به دست صاحبان آنها برسانند.
با توجه به بالا بودن سفارش ها و همچنین مراحل طولانی در ثبت و صدور سند کارنه تیر ، نیاز به مدیریت و صدور این دفترچه بیش از پیش احساس می شود. از این رو کلیه شرکت های حمل و نقل بین المللی می توانند با استفاده از نرم افزار حمل و نقل بین المللی کاوش کلیه امور مربوط کارنه تیر که شامل موارد زیر است را انجام دهند.
- ثبت مشخصات و اطلاعات راننده و کالاها
- مدیریت و جستجو در تمامی اسناد کارنه تیر
- بررسی و ویرایش اطلاعات کارنه تیر
- چاپ اطلاعات روی برگه های کارنه تیر مطابق با استاندارد
جهت مشاهده امکانات و ویژگی های نرم افزار مدیریت حمل و نقل بین المللی کاوش کلیک کنید.
شما می توانید نظرات خودتان را در مورد کارنه تیر و موارد مرتبط با نرم افزار مدیریت حمل و نقل بین المللی را با ما در میان بگذارید. در پایان امیدواریم که از مطالعه این مطلب لذت برده باشید، برای کسب اطلاعات بیشتر در ارتباط با امکانات نرم افزارهای حسابداری و مدیریتی مجموعه نرم افزاری کاوش می توانید با کارشناسان مجرب این مجموعه در تماس باشید.
منابع:
