نرخ بهره

درک و فهم نرخ بهره از اهمیت بالایی برخوردار است. به این دلیل که تاثیرات عمیقی بر سبد سهام یا توانایی برای خرید یک خانه دارد. یکی از مفاهیم مهم در دنیای اقتصاد و عاملی برای انگیزه دادن به شخص وام دهنده مفهوم بهره است. چرا که به واسطه آن این اطمینان به وجود می آید که با وام دادن نه تنها متضرر نمی‌شود، بلکه سود نیز به دست می‌آورد. بهره همان کارمزد یا مبلغ اضافی است که علاوه‌ بر پول اصلی، پرداخت می‌شود. مقدار آن نیز با توجه به نرخ تعیین می‌شود. بانک ها نسبت به سپرده گذاران، میزان بهره کمی بالاتر از وام گیرندگان دریافت می کنند. تفاوت در سود آن هاست. از آنجایی که بانک ها هم برای سپرده گذاران و هم برای وام گیرندگان با یکدیگر رقابت می کنند، نرخ های بهره در محدوده باریکی از یکدیگر باقی می مانند. برای درک بهتر و آشنایی بیشتر با نرخ بهره و تأثیرات آن بر اقتصاد در ادامه این مقاله همراه باشید.

مطالعه بیشتر:آشنایی با انواع و امکانات نرم افزارهای حسابداری و مالی کاوش

مقدمه

نرخ بهره، از فاکتورهای مهم و تأثیرگذار در چرخه اقتصادی در هر کشوری محسوب می ‌شود که در نتیجه با کاهش یا افزایش آن تصمیم ‌های اقتصادی مردم هم تغییر خواهد کرد. به عنوان مثال هرچه مقدار بهره بیشتر باشد مردم تمایل بیشتری برای سرمایه گذاری در بانک خواهند داشت و تعداد افراد برای وام گرفتن کمتر خواهد شد. عکس این قضیه هم ممکن است اتفاق بیفتد. یعنی هر چه مقدار بهره کمتر باشد، تعداد افراد برای واگذاری دارایی‌ خود به بانک کمتر شده و به همان نسبت تعداد وام‌گیرندگان افزایش می‌یابد، به این دلیل که افراد مجبور نیستند هزینه زیادی را به عنوان بهره به بانک‌ها پرداخت کنند.

مطالعه بیشتر: آشنایی با انواع ضمانت نامه های بانکی و شرایط دریافت آنها

نرخ بهره چیست؟

نرخ بهره به مبلغی اطلاق می‌شود که وام‌دهنده از وام گیرنده دریافت می‌کند، که عموماً به صورت درصدی از اصل بیان می‌شود. به عبارتی دیگر می‌توان گفت که بهره به مقدار پولی گفته می ‌شود که شخص وام‌ گیرنده باید علاوه ‌بر مبلغ اصلی به وام‌ دهنده بپردازد. میزان بهره با میزان ریسک مرتبط با وام گیرنده نسبت مستقیم دارد. بهره به عنوان جبران زیان ناشی از استفاده دارایی منظور می شود. در مورد پول قرض دادن، وام دهنده می توانست به جای دادن وام، پول را در یک سرمایه گذاری دیگر سرمایه گذاری کند. در مورد دارایی‌های وام‌دهی، وام‌دهنده می‌توانست با استفاده از دارایی خود درآمد ایجاد کند. بنابراین، در ازای این فرصت های از دست رفته، نرخ های بهره به عنوان غرامت اعمال می شود.

نرخ بهره سالانه به نرخی اطلاق می شود که در یک دوره یک ساله اعمال می شود. مقدار بهره را می توان در دوره های مختلف مانند ماهانه، سه ماهه یا دوسالانه اعمال کرد. با این حال، در بیشتر موارد، نرخ بهره سالانه است. نرخ سود همچنین می تواند به نرخی که بانک به مشتریان خود برای نگهداری سپرده در بانک پرداخت می کند اشاره کند.

اهمیت نرخ بهره

همان طور که می دانیم فعالیت بانک ‌های تجاری همواره بر طبق پرداخت وام و دریافت اقساط آن است که مدل ذخیره کسری یا Fractional Reserve می ‌گویند. به عبارتی شما می توانید با سپرده‌گذاری در این بانک به عنوان وام‌ دهنده ایفای نقش کرده و سود دریافت کنید. به این علت که بانک سرمایه سپرده‌گذاری شده شما را به عنوان وام به افراد دیگر می ‌دهد. اما اگر شما دریافت کننده وام باشید، می ‌بایست علاوه ‌بر مبلغ وام دریافت شده، مقداری بهره نیز به بانک پرداخت کنید.

در بیشتر کشورها، بانک مرکزی نرخ بهره دیگر بانک‌ ها را تعیین کرده و بانک ‌ها خود اجازه انجام این کار را ندارند. به عبارتی دیگر حفظ سلامت اقتصادی کشور و تنظیم نرخ بهره از عملکردهای کلیدی بانک مرکزی است. بنابراین اگر میزان بهره بالا باشد، به نفع وام دهنده است چون سود بالاتری دریافت می کند. به طور کلی نرخ بالای بهره، به نفع وام‌ دهندگان و نرخ پایین بهره برای وام گیرندگان بهتر خواهد بود.

همه این عوامل مستقیما روی رفتار اقتصادی مردم در هر کشور اثرگذار خواهد بود. به همین علت است که دولت نرخ بهره را زمانی که نیاز داشته باشد در بازار رونق بیشتری ایجاد شود کاهش می دهد تا تعداد وام گیرندگان افزایش پیدا کند و نقدینگی بیشتری را در اختیار مردم قرار گیرند.

نرخ های بهره ثابت در مقابل متغیر

بانک‌ ها همواره نرخ بهره ثابت یا متغیر دریافت می‌کنند. نرخ‌های ثابت به این صورت هستند که در طی مدت زمان تعیین شده برای بازپرداخت وام ثابت و پرداخت‌ ها عمدتا شامل پرداخت سود است و با گذر زمان در مدت زمانی که بدهی خود را پرداخت می ‌کنید، فقط بخش عمده ‌ای از مبلغ وام اصلی را بدهکار خواهید بود. در مقابل آن نرخ‌های متغیر هستند که با توجه به نرخ اولیه یا همان نرخ اصلی تغییر کرده و برای هر نوع از بدهی که دارای نرخ ثابت نیست اعمال می شود. هر نوع از نرخ ‌ها معایب و محاسن خود را دارد. پیش از قرض گرفتن و وام دادن سرمایه از هر نوعی، لازم است تا در مورد انواع وام‌ های موجود علاوه بر نرخ‌ سود آن ها پرس و جو کنیم.

هزینه استقراض

هزینه بهره که به عنوان هزینه استقراض پول نیز شناخته می شود به دو نوع زیر طبقه بندی می شود:

1-بهره ساده

این نوع سود بر روی اصل یا اصل وام محاسبه می شود. فرمول محاسبه سود ساده:
به عنوان مثال، اگر نرخ بهره ساده 5% برای وام 1000 دلاری به مدت 4 سال باشد، کل سود ساده به این صورت خواهد بود: x 1,000$ x 4 = $200 5%

2-بهره مرکب

بهره مرکب نه تنها بر اساس مبلغ اصلی بلکه بر اساس بهره انباشته دوره های قبلی نیز محاسبه می شود. به همین دلیل است که به آن "بهره بر سود" نیز می گویند. فرمول بهره مرکب به شرح زیر است:

Compound interest= P(1+i)^n-P

که P = مبلغ اصلی، i = نرخ بهره سالانه، n = تعداد دوره های ترکیب برای یک سال
برخلاف سود ساده، مبلغ بهره مرکب برای همه سال ‌ها یکسان نخواهد بود. زیرا سود انباشته دوره ‌های قبل را نیز در نظر می‌گیرد.

مطالعه بیشتر: سواد مالی چیست ؟

سخن پایانی

در این مطلب با مفهوم نرخ بهره که یکی از مفاهیم مهم و تاثیرگذار در تصمیم گیری های اقتصادی است اشاره کردیم. مسئولیت تعیین نرخ سود بر عهده بانک مرکزی در هر کشور می باشد که آن را به دیگر بانک ها اعلام می کند. بنابراین هیچ بانکی نمی تواند برای خود بهره تعیین کند و باید بر طبق ابلاغیه دریافتی از سوی بانک مرکزی باشد.