بررسی جامع انواع قراردادهای پیمانکاری و مدیریت پیمان ساخت

قرارداد پیمانکاری بر حسب مدیریت پیمان یکی دیگر از انواع قرارداد‌های پیمانکاری است. در این نوع قرارداد‌ها درصدی بنا به همه مخارجی که پیمانکار انجام می‌دهد تعیین می‌شود. این درصد با توفق طرفین پیمان است و شامل تمامی مخارج از جمله تمامی خرید‌‌ها و هزینه‌‌های ماشین و ابزارآلات می‌شود. در واقع در این روش کارفرما حد و مرزی برای پرداختی پیمانکار قائل نمی‌شود.

انواع قراردادهای پیمانکاری بر حسب پرداخت شرطی:

در این نوع پیمان با توافق کارفرما و پیمانکار شروطی در قرارداد ذکر می‌شود و درصورت انجام تمامی شروط، مبلغ قابل توجهی برای پیمانکار به عنوان پاداش در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال از پیمانکار درخواست می‌شود در مدت زمان معلوم با هزینه ای معلوم پروژه مورد پیمان، با کیفیت مورد نظر کارفرما اجرا شود و تمامی موارد ذکر شده در قرارداد را انجام دهد و در عوض پاداش خود را دریافت کند. این نوع قرارداد از بین انواع قرارداد‌های پیمانکاری ، به عنوان قرارداد اقتصادی شناخته می‌شود و البته انگیزه لازم جهت صرف هزینه بهینه و تحویل به موقع پروژه را برای پیمانکار در پی خواهد داشت.

در این نوع قرارداد طراحی و اجرای کل پروژه بر عهده پیمانکار است. علت نامگذاری این نوع از قراداد‌های پیمانکاری این است که کارفرما از ابتدا تا انتهای پروژه دخالتی نداشته، و در انتها و پس از اتمام تمامی اعمال تاسیساتی با چرخاندن کلید می‌تواند از ساختمان استفاده نماید. تنها دخالت کارفرما در بخش مناقصه است. این روش نیز روشی اقتصادی است، چرا که تمامی امور به عهده پیمانکار است و عموما در سریع ترین حالت و با بهترین قیمت پروژه به اتمام می‎رسد.

قرارداد پیمانکاری IP و IPC

از انواع قرارداد پیمانکاری، قراردادهای پیمانکاری IP (پیمانکاری خصوصی) و IPC (پیمانکاری دولتی) دو نوع اصلی قرارداد در حوزه ‌های مختلف ساخت و ساز، فناوری اطلاعات و ارتباطات و صنعت هستند که تفاوت‌ ها و ویژگی‌ های مختلفی دارند.

قرارداد پیمانکاری IP بین دو طرف خصوصی (شرکت یا فرد حقوقی و حقیقی) منعقد می ‌شود و بیشتر در پروژه ‌های بخش خصوصی مورد استفاده قرار می ‌گیرد. در این نوع قرارداد، شرایط مالی، زمانی و تکلیف‌های پروژه بر اساس توافقات میان طرفین تعیین می‌شود. پیمانکار مسئول اجرای کل پروژه و انجام تمامی فعالیت‌های مرتبط با آن است.

در مقابل، قرارداد پیمانکاری IPC برای پروژه ‌های دولتی یا دولتی تأمین‌کننده (IPF) منعقد می‌شود. این نوع از انواع قرارداد پیمانکاری، به طور عمده از طریق مناقصه عمومی یا مذاکره انجام می‌شود و تحت نظر سازمان‌ها و ادارات دولتی اجرا می‌شود. قوانین و مقررات دقیقی برای این نوع قرارداد وجود دارد که بر اساس آن، پیمانکار موظف به رعایت استانداردها، شفافیت و تکمیل به موقع پروژه است.

این دو نوع قرارداد از انواع قرارداد پیمانکاری، اهمیت تعهدات، انتقال مسئولیت و مدیریت منابع مالی و انسانی برای بهبود اجرای پروژه و ارتقاء کیفیت خدمات بسیار حائز اهمیت است. همچنین، رعایت قوانین مرتبط با امور محیطی، ایمنی و اخلاقی نیز جزء اهداف اصلی این قراردادها محسوب می‌شود.

تقسیم‌بندی انواع قرارداد پیمانکاری بر اساس روش‌های انجام پروژه‌های پیمانکاری

قراردادهای پیمانکاری بر اساس روش‌های اجرای پروژه‌های پیمانکاری به تفکیک نیازها و شرایط مختلف دسته‌بندی می‌شوند. در زیر، انواع قرارداد پیمانکاری بر اساس روش‌های اجرای پروژه‌ها شرح داده شده‌اند:

قراردادهای طراحی-ساخت (Design-Build Contracts): جایگزینی برای کاهش اختلافات میان طراح و سازنده است؛ در این نوع قرارداد، پیمانکار به‌عنوان یک شرکت تکفیری، هم مسئولیت طراحی و هم اجرای پروژه را بر عهده دارد. این نوع قرارداد به‌عنوان یک راهکار انعطاف‌پذیر برای پروژه‌هایی با نیازهای تغییرات زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قراردادهای مدیریت ساخت (Construction Management Contracts): پیمانکار به‌عنوان مدیر ساختاری حضور دارد و مسئولیت مدیریت تمامی جوانب ساخت از جمله انتخاب زیرپیمانکاران، برنامه‌ریزی، کنترل هزینه‌ها و زمان‌بندی را دارد. این روش از انواع قرارداد پیمانکاری برای پروژه‌هایی با پیچیدگی‌های فنی و منابع متعدد مفید است.

قراردادهای مبتنی بر عملکرد (Performance-Based Contracts): پیمانکار را بر اساس نتایج و عملکرد واقعی پروژه ارزیابی می‌کنند و پرداخت های او به تحقق اهداف مشخص و عملکرد اجرایی پروژه وابسته است.
قراردادهای تصمیم (Turnkey Contracts): از انواع قرارداد پیمانکاری، پیمانکار مسئولیت تحویل پروژه کامل و آماده به کار را دارد. این رویکرد مناسب برای افرادی است که تمایل به مشارکت در جزئیات فنی ندارند و می‌خواهند پروژه‌ی خود را به یک پیمانکار ماهر واگذار کنند.

قراردادهای سنتی (Traditional Contracts): قرارداد سنتی از انواع قرارداد پیمانکاری بر اساس روش انجام پروژه می باشد. معمولاً به دو مرحله طراحی و اجرا تقسیم می‌شوند و شامل قراردادهای طراحی-ساخت نیستند. در فاز طراحی، مسئولیت طراحی معماری و فنی پروژه به عهده طراح است، و در مرحله اجرا، پیمانکار اجرایی مسئولیت اجرای طراحی‌های ایجاد شده توسط طراح را بر عهده می‌گیرد.

در راستای تفاوت‌های قراردادهای پیمانی، در قوانین مالیاتی نیز برای ارسال صورت حساب‌های الکترونیکی دستورالعمل‌های متعددی در نظر گرفته شده است. بنابراین، پیش از ارسال صورت حساب الکترونیکی، مطالعه دستورالعمل سازمان مالیاتی بر اساس نوع قراردادهای مورد استفاده توصیه می‌شود.

مطالعه بیشتر: شرایط و قوانین جدید سامانه مودیان مالیاتی

سخن آخر:

انواع قرارداد‌‌های پیمانکاری با توافق و با هدف سرعت بخشیدن به انجام پروژه تنظیم می‌شود و برای جلوگیری از ضرر‌های احتمالی هر دو طرف قرارداد باید به تمامی جزئیات کار دقت داشته باشند به همین جهت الزاما خواسته‌‌ها و نیاز‌‌های طرفین باید به صورت مکتوب در قرارداد ذکر شود تا پروژه در بهینه ترین حالت ممکن پیش رود. ما در این گفتار با کمک کارشناسان و متخصصین حوزه حسابداری و اقتصاد به توضیح چند نمونه از انواع قرارداد‌های پیمانکاری پرداختیم. کاوش فردا همواره در تلاش است تا با ارائه خدمات گوناگون از جمله ارائه نرم افزار‌‌های کاربردی و یا تولید محتوا به روز و مفید همرا‌هان خود را در جهت پیشبرد اهداف خود یاری کند.